Het lijkt bij investeren op het eerste gezicht zo simpel: koop altijd wanneer de prijs laag is en verkoop het weer als de prijs hoog staat. Maar de daadwerkelijke uitvoering van die tactiek is maar voor weinig mensen weggelegd.
Bij investeren komen immers vele menselijke emoties kijken, die onze beslissingen niet altijd even positief beïnvloeden. Hoe die emoties en gewoontes invloed hebben op jouw beslissingen? Hieronder vind je 5 psychologische valkuilen van investeren.
1. Fear Of Missing Out
FOMO betekent “Fear Of Missing Out” en is misschien wel een van de eerste valkuilen van investeren waar mensen intrappen. Wanneer je FOMO ervaart bij investeren, kun je bijna niet wachten om ergens aan deel te nemen.
Omdat je bang bent je kans op rijkdom te missen of aanzienlijke winst mis te lopen. Bijvoorbeeld wanneer een goede vriend je vertelt over hoe “rijk” hij wel niet is geworden van een investering.
En dat jij dit ook kunt worden als je NU inlegt. Of je leest ergens alleen maar positief nieuws over een bedrijf en denkt dat het aandeel volgende week gegarandeerd omhoog zal schieten.
FOMO zorgt er ook voor dat je zo'n enorme haast hebt, dat je niet eerst zelf gedegen onderzoek doet naar waar je nou eigenlijk in gaat investeren.
Tip: doe altijd je eigen onderzoek en neem de tijd. Alles kan wachten en zodoende haal je de emotie eruit.
2. Confirmation Bias
Confirmation Bias wordt in het Nederlands ook wel “voorkeur voor bevestiging” genoemd. In het geval van Confirmation Bias ben je op zoek naar informatie die jouw voorkeur of overtuiging bevestigt. In dit geval kan het zijn dat je alleen nog maar informatie tot je neemt om jouw keuze als waarheid te zien.
Stel dat je de overtuiging hebt dat een investering in (bijvoorbeeld) goud een goede keus zou zijn. Je gaat op zoek naar artikelen over “waarom je nu goud moet kopen” en “goud als verzekering tegen een marktcrash” etc. Je zult dan voornamelijk interesse hebben in artikelen die jouw voorkeur voor het kopen van goud zullen bevestigen.
Artikelen die het tegendeel bewijzen zul je in dit geval door een filter halen en misschien zelfs helemaal niet willen lezen. Confirmation Bias is zeer gevaarlijk, want je leeft hiermee in een bubbel die slechts een kant van het verhaal bevestigt.
3. Groepsdenken
Voornamelijk wanneer je zelf geen sterke mening hebt of je hebt niet de drang om zelf kritisch op onderzoek uit te gaan, is de kans groot dat je de mening van anderen volgt. Je bent dan gevoelig voor groepsdenken.
We kennen het allemaal wel: “als iedereen hierin investeert zal het wel goed zijn”. Of “als ze het in dit beleggers-magazine of in de krant als tip hebben gegeven, zullen zij wel goed onderzoek hebben gedaan”.
Maar dat is meer dan eens niet het geval. Wie zijn die mensen die deze tips geven en wat is hun belang hierbij? Probeer altijd kritisch voor jezelf te denken en volg nooit zomaar de kudde als het gaat om het investeren van je zuurverdiende geld.
Want als de kudde altijd gelijk zou hebben, zouden we allemaal rijk zijn. Toch?
4. Verliesaversie
Verliesaversie is precies zoals het klinkt: je bent bang om verlies te lijden. Nu is het natuurlijk logisch dat je liever geen verlies wilt hebben op jouw investeringen. Maar wanneer je hier TE bang voor bent, kan het je een psychologisch nadeel geven.
Denk hierbij aan een crash van de aandelenmarkt in 2008. Mensen die ZO bang waren om geld te verliezen, verkochten in paniek hun aandelen. En zelfs toen de markt weer aantrok, wachtten ze erg lang met weer instappen.
Ze waren bang dat de markt opnieuw zou instorten, waardoor ze veel hoger instapten dan waarvoor ze in paniek verkocht hadden. Maar ook kan het zijn dat mensen met verliesaversie een verliesgevende investering langer aanhouden dan nodig.
Zodra je verkoopt, ben je het kwijt en daarmee ook de kans dat het nog goed komt. En dat verlies durf je (nog) niet te nemen. Hierdoor blijf je zitten waar je zit – met het risico dat je gaandeweg tegen steeds meer verlies aankijkt.
En dat je op een nog lager punt, later, alsnog in paniek verkoopt. Verliesaversie is zeer sterk verbonden met angst. En “angst is nooit een goede raadgever”.
5. Sunk Cost Bias (verzonken kosten)
Heb je zelf of bij iemand anders wel eens meegemaakt dat ze simpelweg vasthouden aan een idee of een investering, omdat ze “er al zoveel tijd / moeite / geld in hebben geïnvesteerd”?
Verzonken kosten zijn kosten die je niet meer terugkrijgt: tijd, geld, bloed, zweet, tranen. En soms is het dan – ondanks al die kosten die je al gemaakt hebt – beter om gewoon weg te lopen en er niet verder meer in te investeren.
Maar bij een Sunk Cost Bias heb je de overtuiging dat je er juist wel meer in moet investeren, omdat je de eerder gemaakte kosten niet als verloren wilt beschouwen.
Vraag jezelf eens af: zou jij een vriend aanraden om te blijven investeren in een slecht idee, simpelweg om de reden dat hij er tot nu toe al zoveel in heeft gestoken?
Een slecht idee blijft een slecht idee. Soms moet je gewoon je verlies pakken en weglopen.
Zelfkennis is heel belangrijk bij investeren
Zelfkennis wordt vaak onderschat, maar is van onschatbare waarde. Als jij van jezelf weet in welke psychologische valkuilen jij gemakkelijk trapt bij het investeren, dan kun je er in het vervolg rekening mee houden.
Ik weet inmiddels voor welke dingen ik gevoelig ben, maar nog steeds moet ik mezelf geregeld terugfluiten. En dat zal ik ook nog wel heel mijn leven bijven doen. Maar ik heb ook wat regels voor mezelf opgesteld, zodat ik niet snel in mijn eigen valkuilen trap.
Afkoelperiode
Ik heb onder andere voor elke investering een afkoelperiode van tenminste 72 uur. Wat betekent dat ik minimaal 3 dagen wacht voordat ik investeer. Zodoende beperk ik de kans dat ik FOMO ervaar en kan zo eerst zelf goed onderzoek doen.
Schrijf alles op
Ook schrijf ik alles op: waarom ik ergens in investeer, wat ik denk dat het waard is en hoe ik me erbij voel (enthousiast, bang, onzeker etc). En na een jaar check ik die notities dan om te kijken hoe mijn emoties me erbij hebben beïnvloed destijds.
Beide kanten van het verhaal
En voor elk positief artikel dat ik lees over mijn mogelijke investering, probeer ik ook 1 negatief artikel te vinden. Zo schijn ik wat licht op beide kanten en krijg ik een beter beeld van “de waarheid” in plaats van “mijn waarheid”.
Conclusie
Als we allemaal zouden investeren als robots, dan zouden we waarschijnlijk heel andere beslissingen nemen. Maar we zijn nou eenmaal mens, met al onze emoties en psychologische valkuilen.
Maar je kunt er wat aan doen. Door goed naar jezelf te kijken, eerlijk te zijn over jouw mogelijke valkuilen en steeds een beetje slimmer hiermee om te gaan.
