Begin dit jaar liepen de benzineprijzen op tot zo’n €2,50 per liter. Ik weet nog dat ik toen tegen mijn vriendin zei dat we later dit jaar waarschijnlijk allemaal opgelucht zouden zijn wanneer de prijs weer rond de €2 per liter zou liggen. En daar lijkt het nu ook op. De kranten schrijven met grote koppen over “het laagste niveau van het jaar” en ik lees veel reacties van mensen die inderdaad opgelucht lijken.
Ergens is dit natuurlijk vreemd. Toen de prijs van een liter benzine op €1,50 stond riepen we al dat het schandalig was dat je zoveel moest betalen om een paar kilometer te rijden. En nu we de paniek-piek hebben gehad, is iedereen tevreden met het ooit onvoorstelbare niveau van boven de €2 per liter.
Dat is waar wij mensen goed in zijn: aanpassen. Het voordeel van ons aanpassingsvermogen is dat we in bijna elke situatie kunnen overleven. Zet iemand uit Noord-Europa een dag in de tropen en hij klaagt hevig zwetend over de ondraaglijke temperatuur. Maar geef het een half jaar en hij heeft zich aangepast.
Energie-paniek
We hebben de afgelopen maanden te maken gehad met zorgwekkende berichten over onze energierekening. Bedragen van €750 per gemiddeld huishouden deden veelvuldig de ronde en menigeen schreeuwde om ingrijpen van de overheid.
Gisteren werd er tijdens Prinsjesdag aangekondigd dat het kabinet komt met maatregelen om de energierekening te beperken. Een gemiddeld gezin zou doormiddel van een prijsplafond voor energie, niet meer dan €290 per maand moeten gaan betalen voor gas en elektra samen. En weer slaakte het internet een zucht van opluchting.
Opluchting omdat we ineens niet meer hoeven te vrezen voor een rekening van buitensporige hoogtes. Het lijkt immers alsof hiermee de paniek eruit gehaald is en we kunnen juichen om een rekening die straks (hopelijk) niet hoger zal liggen dan €300 per maand. Dat zou gelden voor een verbruik van zo’n 1200 kuub gas en 2400 kWh elektriciteit op jaarbasis.
Ook al is dit te doen, dan nog vind ik de reacties tekenend voor de tijd waarin we leven. Een energierekening van €3600 per jaar ligt voor ons gezin nog steeds €2000 hoger dan een jaar geleden. Meer dan het dubbele. Moet ik hier dan om gaan juichen, ook al weet ik dat het omstandigheden zijn waar ik niet volledig de controle over heb?
De rekening gaat immers niet OMLAAG. Want dat zou betekenen dat mijn rekening lager dan het niveau van voor de paniek zou uitkomen. Maar zo lijkt het wel over te komen in de media. Nee, de rekening wordt beperkt, maar ligt nog steeds vele malen hoger dan voorheen.
We wennen aan het nieuwe normaal. Eerst lijken we geconfronteerd met enorme gevolgen, om vervolgens tevreden te zijn met niveaus waar we een paar jaar terug nog intens ongelukkig van zouden zijn geworden.
De kikker die gekookt wordt
Je kent misschien wel het verhaal van de kikker die gekookt wordt. Gooi je hem levend in een hete pan, dan zal hij zodanig schrikken dat hij er direct uit zou springen. Maar zet je hem daarentegen in een koude pan water en draait de temperatuur langzaam omhoog, dan heeft hij niet in de gaten dat hij gekookt wordt. Totdat het te laat is. Het is de beschrijving van een fenomeen dat we nu allen ervaren.
Zou je naar de dokter gaan en hij vertelt je dat je nog 10 jaar te leven hebt, dan zou je je kapot schrikken en volledig in paniek zijn. Zou de dokter je echter vertellen dat je nog 2 jaar te leven hebt, je naar huis sturen en je twee dagen later vertellen dat je alsnog 10 jaar te leven hebt, dan zul je waarschijnlijk tevreden en dankbaar zijn met die extra 8 jaar.
We worden langzaam gekookt. De media doen hier ook veelvuldig aan mee. Die stimuleren onze emoties door heftige situaties en vooruitzichten te schetsen. We wennen zodoende aan extreme scenario’s en zijn vervolgens tevreden met minder heftige uitkomsten. Maar nog steeds liggen die uitkomsten BOVEN onze oude kijk op de situatie.
De markt
Ook de aandelenmarkt werkt zodanig. Er worden altijd extreme situaties geschetst in een opwaartse en neerwaartse markt. Het is nooit zo erg als dat het doet lijken, maar we zijn zodoende bijna altijd tevreden met een iets gunstigere uitkomst dan we in een paniek-situatie verwacht hadden.
Ik heb mezelf hier redelijk van kunnen loskoppelen. Hierdoor ben ik mezelf gaan aanleren om voor mijzelf te schetsen wat voor mij “normaal” is. In goede tijden probeer ik me te realiseren wat een gemiddeld rendement is en dat tegen de buitensporige rendementen te houden van het heden. Zoals in 2019 tot 2021. Een rendement van bijna 30% op jaarbasis is niet normaal. Net zoals het niet normaal zou zijn om een rendement te hebben van -30% op jaarbasis. Dat is een momentopname en geen situatie waar je aan hoeft te leren wennen.
Hierdoor maak ik geen plannen op basis van momentopnames. Ik pas mijn strategie niet aan op basis van nieuwsberichten. Zowel op basis van energieprijzen als koersontwikkelingen. Ik ga geen petroleumkachel kopen wanneer ik te horen krijg dat mijn rekening misschien €750 per maand wordt. Ik ga geen benzine in jerrycans gieten, wanneer er berichten in de media staan over tekorten aan de pomp. En ik ga geen WC-papier kopen bij het eerste bericht dat mensen mogelijk over een jaar hun billen moeten leren afvegen met een theedoek.
We worden langzaam gekookt en klaargestoomd voor het “nieuwe normaal” in elke situatie. Het beste wat je kunt doen is je ervan bewust te zijn, niet in de paniek-modus schieten, geen beslissingen te maken op basis van momentopnamen en gewoon rustig je eigen koers blijven varen en bijschaven waar nodig.
