Zo’n beetje iedereen die belegt, is bang om geld te verliezen. Ok, als je niet veel hebt, heb je misschien weinig te verliezen. Maar het is wel iets wat mensen uit alle lagen van de bevolking bezighoudt: wat als er een crash komt en we gaan een recessie of zelfs depressie tegemoet?
Het helpt soms om wat dingen in perspectief te plaatsen. Om al die angst-praat een beetje te relativeren. Angst kun je nooit helemaal wegnemen en wat er in de toekomst gebeurt kunnen we niet met zekerheid zeggen. Maar we kunnen wel realistisch kijken naar wat het verleden ons kan leren, zodat we wat beter leren begrijpen wat het effect van een crash op ons portfolio kan hebben.
Crashes uit het verleden
Iedereen kent de dot-com crash en de economische crisis van 2008/2009. Die periodes waren voor veel beleggers desastreus. Niet alleen door de daling van de markt, maar ook de onzekerheid die het met zich meebracht.
De Nasdaq daalde tijdens de dot-com-bubble tussen 2000 en 2002 met bijna -80%!! De grootste bubbel zat hem in technologie-aandelen. Maar ook de S&P500 daalde in dezelfde periode met bijna -50%.
50-80% koersdaling dus. Dat doet pijn!
Tijdens de Great Financial Crisis daalde de S&P500 met bijna -60% en de Nasdaq verloor -55%. Alweer een halvering of erger.
Maar hoe zeer het ook pijn deed voor beleggers, je hebt pas verlies als je verkoopt. En dat deden helaas ook velen. Precies op het verkeerde moment, toen het sentiment op z’n laagst was.
Overigens deed de Amsterdamse beurs (AEX) het niet veel beter. Die verloor tijdens de dot-com-crash bijna -70% en pakweg acht jaar later -65%.
Er lijkt dus geen ontkomen aan, zo’n crash. Vroeg of laat komt hij. Recenter hebben we ook al een dergelijke crash gezien. In maart 2020 verloor de AEX zo’n -40%, de S&P500 -35% en de Nasdaq iets meer dan -30%.
PANIEK!
Tuurlijk, dat doet enorm veel pijn. Niemand kijkt graag tegen verlies aan. Maar wat het erger maakt is de berichtgeving rondom dit soort dalingen / crashes. Het hele nieuws staat er vol mee, overal hoor je mensen schreeuwen en paniek overheerst.
Met de huidige staat van Social Media wordt deze paniek tevens enorm uitvergroot. Er lijkt geen ontkomen aan op Facebook, Instagram, Twitter, TikTok en welk platform dan ook. Iedereen deelt z’n ellende en zoekt bevestiging dat het goed komt. De voorspellingen vliegen je om de oren.
Maar het is wat mij betreft grotendeels zinloos: niemand weet het en extreme emoties zijn enorm schadelijk voor de mentale staat waarin je rationele beslissingen moet kunnen maken.
Ok, als de dalingen zo fors zijn en de paniek zo extreem, dan kun je drie dingen doen:
- In paniek alles verkopen
- Even niets
- Vasthouden aan jouw eigen strategie
Het eerste is natuurlijk duidelijk: in paniek alles verkopen is in veel gevallen echt niet de manier om uit de ellende te komen. Vaak ben je te laat en heb je al aanzienlijk verlies. Maar wat nog schadelijker is: door extreme emoties en “fear of loss”, zul je waarschijnlijk niet snel weer instappen. En mis je de rit omhoog voor een groot deel, omdat je nog te bang bent dat het verder zakt.
Even niets doen is wellicht voor veel mensen de beste optie. Door jezelf even uit de paniek-modus te halen en de berichtgeving op Social Media even te mijden, ben je wellicht beter in staat om rationeel als toeschouwer de boel te aanschouwen. Het voorkomt dat je verkeerde beslissingen maakt, op het verkeerde moment.
Nog beter natuurlijk, is om van tevoren een strategie te bedenken, waar je je in tijden van extreme situaties aan kunt houden. Een plan opstellen in goede tijden, wanneer je rustig en rationeel kunt denken, gaat je helpen om het juiste te doen in emotionele roller-coasters.
Wanneer stopt de markt met dalen?
Wat ook goed is om in je achterhoofd te houden, is hoe lang de pijn duurt. Hoe lang het kan duren voordat de markt stopt met (extreem) dalen.
Het hoofdstuk over toekomstige crashes is nog niet geschreven, maar we kunnen op basis van het verleden al wel een plaatje schetsen.
Neem de laatste drie grote crashes:
- Maart 2000 – Oktober 2002 (dot-com-bubble)
- Oktober 2007 – Maart 2009 (Great Financial Crisis)
- Februari – Maart 2020 (COVID-19 crash)
De periodes hierboven geven weer wanneer de top van de koersen waren en wanneer de markt klaar was met dalen.
Het valt je misschien direct op dat de grootste en meest ellendige crashes van de afgelopen 25 jaar niet langer duurden dan 2,5 jaar. En dat de crash van 2020 slechts iets minder dan 2 maanden duurde, van de top tot de bodem.
Ok, neem dit even goed in je op. De ergste crashes uit de meest recente geschiedenis duurden maximaal 2,5 jaar van de top naar de bodem. Is dat lang? Voor de een wel, de ander niet. Al voelt het voor iedereen waarschijnlijk als een eeuw, zodra we er midden in zitten.
Het hangt er vanaf hoe je erin staat.
- Heb je het geld nodig de komende jaren?
- Ga je met pensioen?
- Of ben je nog jong en in de opbouwfase van je vermogen?
Ok, dus maximaal 2,5 jaar van top naar de bodem. Maar dan zijn we er nog niet. Want, we willen ook kunnen inschatten hoe lang het duurt van top naar top. Dat is het punt waarop de markten (indexen) weer terug zijn op het punt van vóór de crash.
En hier wordt het pijnlijker…..
De NASDAQ deed er maar liefst 15 jaar over om na de crash in 2000 weer op hetzelfde punt uit te komen.
Veel bedrijven gingen failliet en keerden nooit meer terug. En dat gaf de index rake klappen.
Had je niets gedaan toen de beurs instortte in 2000 en ook verder niets meer ingelegd, dan stond je (kort door de bocht gezegd) na 15 jaar weer “break-even”. 15 jaar hopen en wachten op herstel: OUCH!
De S&P500 deed het in 7 jaar, maar kreeg direct hierna weer een crash te verwerken (die van de Great Financial Crisis). En zo kunnen we nog wel even doorgaan.
Keer de markt niet de rug toe
Je kunt er dus voor kiezen om niets te doen. En dat zou goed advies zijn zolang er paniek in de markt is. Maar wat mij betreft is het toch echt zaak om gaandeweg weer te gaan beleggen in de markt. Zodoende hoef je niet 7-15 jaar te wachten om het papieren verlies goed te maken.
In slechte tijden koop je namelijk meer aandelen voor dezelfde maandelijkse inleg, als vóór de crash. En zodoende krijg je een gemiddeld gunstigere koers en sta je sneller weer op winst, dan wanneer je helemaal nooit meer inlegt.
Natuurlijk hangt het ook af van de type beleggingen die je kiest. Beleg je in een brede ETF, dan beperk je de verliezen. Jouw ETF daalt dan “met de markt” mee. Beleggen in individuele aandelen kan, daarentegen, soms leiden tot permanent verlies. Zoals velen al hebben ervaren. Veel bedrijven overleven geen twee enorme crashes en de koers herstelt zich vervolgens nooit meer.
De meeste beleggers denken dat ze slimmer zijn dan de markt en dat ze met hun kennis er sneller bovenop zijn dan anderen. Maar vraag jezelf eens af:
Hoeveel crashes heb ik al doorleefd, met het belegd vermogen dat ik nu opgebouwd heb?
Heel waarschijnlijk zijn er maar heel weinig mensen in staat te zullen doen wat het beste voor hun portfolio is, zodra we midden in een heftige crisis zitten.
Mentaal voorbereiden
Je kunt je nooit helemaal voorbereiden, dat is duidelijk. Maar wat mij helpt is om een lijstje te hebben van mijn investeringen. En daarnaast op te schrijven wat de maximale daling van elk van die investeringen was in de afgelopen 10-20 jaar. Als ze al zo lang bestaan.
- Bitcoin kan met -75% dalen
- Ethereum met -90%
- VHYL met -35%
- Goud en zilver met -40%
- Enzovoorts….
Door hier vaak naar te kijken, wen ik mentaal aan deze cijfers van extreme koersdalingen. En zie ik ze niet voor het eerst, wanneer het in werkelijkheid gebeurt.
Het is niet alles en voorspelt de toekomst niet, maar het geeft mij wel een completer plaatje.
Conclusie
Ik ben de ander niet, dus ik kan alleen zeggen wat ik zelf doe en van plan ben te gaan doen.
Ik leg maandelijks een vast bedrag in. Dat doe ik o.a. in een brede ETF, mijn pensioenfonds, goud en bitcoin. En ik ben van plan dit te blijven doen, wanneer de markt ineens hard daalt en iedereen in paniek is.
Tevens heb ik altijd genoeg “cash” om mezelf een jaar in leven te houden ;-) Zodoende hoef ik tijdens een crash niet plots geld vrij te maken uit beleggingen, om mijn rekeningen te kunnen betalen.
Sterker nog: die cash-buffer kan ik inzetten als ik het gevoel heb dat het tijd is om extra te beleggen. Na een correctie of tijdens een crash bijvoorbeeld. Ja, liever NA een correctie en NA een crash, maar ik kan de bodem niet timen. Daar heb ik vrede mee.
En zolang de markten blijven stijgen, neem ik elk jaar een beetje winst en voeg dit toe aan mijn cash-buffer. Ja, ok, inflatie eet een deel weg van mijn koopkracht. Dat is het nadeel van spaargeld aanhouden. Maar het geeft me ook een veilig gevoel. Dat ik een crash even kan uitzingen en kan aankijken.
En mocht het dan ineens gebeuren, dan weet ik dat ik – ondanks alle wijze woorden en voorbereidingen – echt wel even pijn ga ervaren. En misschien zelfs wat paniek en een tijdje emotioneel in een roller-coaster zal zitten. En dat is okee. Hoort erbij.
Maar in dat geval houd ik me aan mijn plan, want dat is geschreven in tijden van rust en rationeel denken. Zonder de extreme emoties, die ik ongetwijfeld zal ervaren tijdens “het einde van de wereld”. ;-)
